สมรรถภาพทางเพศ

 
       อวัยวะเพศและระบบสืบพันธุ์ ถูกควบคุมด้วยระบบประสาท ฮอร์โมนและหลอดเลือด ดังนั้น เมื่อไขสันหลังได้รับบาดเจ็บ ระบบสืบพันธุ์จึงทำงานบกพร่อง ผู้ชายมีการแข็งตัวของอวัยวะเพศหรือการหลั่งน้ำอสุจิน้อยลง ส่วนผู้หญิงนั้น ในระยะแรกๆ ความเครียดทำให้ระดูหรือประจำเดือนขาดหาย ไข่ไม่ตก ไประยะหนึ่ง ( 3 - 6 เดือน ) แล้วจึงกลับมาเป็นปกติ และในขณะร่วมเพศการขยายตัวของอวัยวะเพศและน้ำหล่อลื่นในช่องคลอดมักลดน้อยลง

      ดังนั้น ผู้ชายที่เป็นอัมพาต ก็ยังอาจทำให้ผู้หญิงท้องหรือมีลูกได้ ส่วนผู้หญิงที่เป็นอัมพาตเมื่อมีการร่วมเพศ ยังคงตั้งท้องและมีลูกได้เช่นกัน แต่อาจคลอดยาก ต้องช่วยคลอดหรือผ่าตัดคลอดบุตร


      ระบบสืบพันธุ์เพศชาย ประกอบด้วย

 

      - ลูกอัณฑะ ที่อยู่ในถุงอัณฑะ
      - ท่อนำน้ำอสุจิ และถุงเก็บน้ำอสุจิ
      - ต่อมลูกหมาก
      - องคชาติหรืออวัยวะเพศ ที่มีท่อปัสสาวะซึ่งเป็นทางนำ  น้ำอสุจิ






     ระบบสืบพันธุ์เพศหญิง ประกอบด้วย

 






      - มดลูก
      - ปีกมดลูก
      - รังไข่
      - ช่องคลอด ที่อยู่ระหว่าง รูเปิดท่อปัสสาวะ และทวรหนัก

                               การแข็งตัวของอวัยวะเพศชายและการหลั่งน้ำอสุจิ                                            

      การแข็งตัวของอวัวยะเพศชาย เป็นการตอบสนองต่อสิ่งเร้า 2 ประเภท คือ

      1. สิ่งเร้าที่กระตุ้นโดยตรงที่อวัยวะเพศ เช่น การสัมผัส การตอบสนองนี้ถูกควบคุมด้วยส่วนปลายสุดของไขสันหลังและรากประสาท

      2. สิ่งเร้าอื่น เช่น การจินตนการทางความนึกคิด การมองเห็น เป็นต้น การตอบสนองนี้ถูกควบคุมโดยสมองผ่านทางไขสันหลังส่วนอกต่อเอว

      ดังนั้น ถ้าพยาธิสภาพอยู่เหนือไขสันหลังส่วนปลายสุด การขยายและแข็งตัวของอวัยวะเพศ ก็ยังคงเกิดขึ้นได้ แต่มักพบว่า การหลั่งน้ำอสุจิบกพร่อง จากการศึกษาในต่างประเทศพบว่า ร้อยละ 70 - 80 ของผู้ชายที่ไขสันหลังบาดเจ็บ ยังคงมีการขยายและแข็งตัวของอวัยวะเพศได้ แต่อวัยวะเพศมักแข็งตัวไม่นานพอหรือแข็งตัวไม่สมบูรณ์พอเพียงต่อการร่วมเพศ กึ่งหนึ่งร่วมเพศได้สำเร็จ แต่มีเพียง ร้อยละ 10 - 30 ที่หลั่งน้ำอสุจิได้ จึงทำให้มีบุตรยาก

                                 อุปสรรคต่อการร่วมเพศ หรือ การมีเพศสัมพันธ์                                                      

      - การขยายหรือแข็งตัวของอวัยวะเพศชายบกพร่อง
      - ขาดความเชื่อมั่นตัวเอง เมื่อร่างกายหย่อนสมรรถภาพทางเพศ
      - คิดว่าคนอื่นรังเกียจตัวเอง เมื่อสภาพร่างกายบกพร่อง
      - ไม่มีความต้องการ หรือ หมดความสนใจทางเพศแล้ว
      - มีการเกร็งกระตุกของขาและลำตัว ทำให้ขัดขวางการร่วมเพศ
      - ควบคุมการขับถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ ไม่ได้ ปัสสาวะอาจเร็ดราดในขณะมีเพศสัมพันธ์

                 ทำอย่างไร? ให้อวัยวะเพศชายแข็งตัวได้เพียงพอสำหรับการร่วมเพศ                      

      - การรับประทานยาบางชนิด ช่วยให้อวัยวะเพศขยายตัวและแข็งตัว ถ้าไขสันหลังส่วนปลายสุดได้รับบาดเจ็บ อาจใช้วิธิการนี้ไม่ได้ผล และไม่ควรใช้ในกรณีที่มีโรคหัวใจ หรือผู้ที่ได้ยาในกลุ่มไนเตรท
      - การกระตุ้นให้อวัยวะเพศขยายตัว และใช้แถบยางรัดที่โคนอวัยวะเพศ เพื่อให้การแข็งตัวอยู่นานเพียงพอต่อการร่วมเพศ สิ่งที่พึงระวัง ถ้ารัดทิ้งไว้นานเกิน 30 นาที อาจทำให้เกิดแผลที่ผิวหนังบริเวณอวัยวะเพศ
      - ใช้อุปกรณ์สูญญากาศช่วย ทำให้อวัยวะเพศแข็งตัว แล้วจึงใช้แถบยางรัดที่โคนอวัยวะเพศ ทำให้อวัยวะเพศแข็งตัว
      - ใช้ ยาฉีด เข้าที่อวัยวะเพศ หรือ สอดเข้าไปในท่อปัสสาวะ ทำให้อวัยวะเพศขยายตัว แบบสอดมักได้ผลน้อยกว่าแบบฉีด แต่แบบฉีดอาจทำให้เลือดคลั่งนานผิดปกติ และเลือดออกใต้ผิวหนังที่ฉีด
      - การผ่าตัดสอดใส่แท่งซิลิโคลนหรือถุงน้ำเข้าไปในแท่งอวัยวะเพศ

      เนื่องจากเทคนิคแต่ละอย่าง มีผลข้างเคียงถ้าใช้ไม่ถูกต้อง การเลือกใช้วิธีการใดนั้น ควรปรึกษาแพทย์ผู้เขี่ยวชาญ ทั้งนี้เพื่อความปลอดภัยและเหมาะสม



                                                   ทำอย่างไร? ถ้าต้องการมีบุตร                                                            
          แพทย์สามารถช่วยการมีบุตรได้ โดยการกระตุ้นให้มีการหลั่งน้ำอสุจิ และนำน้ำอสุจิใส่เข้าทางช่องคลอด เพื่อให้เกิดการผสมระหว่างไข่กับอสุจิ ในบางประเทศ แพทย์แนะนำและสอนให้ฝ่ายภรรยาเป็นผู้กระตุ้นให้มีการหลั่งน้ำอสุจิ โดยการใช้เครื่องมือพิเศษ และให้สามีหรือภรรยานำน้ำอสุจิใส่เข้าไปในช่องคลอดเอง

                          ในขณะร่วมเพศ ถ้ามีอาการเกร็งกระตุกมาก ควรทำอย่างไร?                          

        อาการเกร็งที่ขาและลำตัว เป็นอุปสรรคขัดขวางการร่วมเพศ เช่น ขาทั้ง 2 ข้างเกร็งหนีบเข้าหากัน กาเกร็งเหยียดออก หรือขาเกร็งงอพับ ต้องสังเกตุว่าอาการเกร็งที่เกิดขึ้น มีลักษณะเช่นไร? และใช้การจัดท่าร่วมเพศที่เหมาะสม  ท่าร่วมเพศที่เหมาะสมจะช่วยควบคุมอาการเกร็งและทำให้การร่วมเพศสะดวกขึ้น

          การร่วมเพศจะสำเร็จได้ ทั้งสองฝ่ายต้องเข้าใจความบกพร่องที่เกิดขึ้น กับผู้ที่ไขสันหลังได้รับบาดเจ็บ คำนึงถึงกำลังของกล้ามเนื้อที่ยังคงใช้การได้ และนำมาใช้ให้เป็นประโยชน์ การกินยาลดเกร็งอาจทำให้อ่อนแรงและเป็นอุปสรรค จึงต้องปรับให้พอเหมาะ

                                  ทำอย่างไร? ปัสสาวะจึงไม่เล็ดราดในขณะร่วมเพศ                                         
      ปัสสาวะจะเล็ดราดได้ ก็ต่อเมื่อมีปัสสาวะอยู่ในกระเพาะปัสสาวะจำนวนหนึ่ง ประกอบกับมีการหดตัวของกระเพาะปัสสาวะหรือกล้ามเนื้อหน้าท้อง มีการคลายตัวของหูรูดท่อปัสสาวะ มีแรงกดที่ท้องน้อย  มีแรงเบ่งดันให้ปัสสาวะไหลซึมเล็ดราดออกมา

      กรณีที่คาสายสวนปัสสาวะไว้

      - ผู้ชายไม่ต้องเอาสายสวนปัสสาวะออก เพียงปลดถุงเก็บปัสสาวะออกชั่วคราว และมัดปลายท่อแล้วพับสายสวนให้แนบกับอวัยวะเพศ เมื่ออวัยวะเพศแข็งตัวจึงสวมถุงยางอนามัยทับอีกทีหนึ่ง

      - ผู้หญิง ก็ไม่จำเป็นต้องเอาสายสวนปัสสาวะออกเช่นเดียวกัน เพียงเลี่ยงเอาสายสวนมาตรึงไว้ ที่ท้องน้อยด้านข้างชัวคราว เพื่อไม่เกิดการขัดสีและกดทับขณะร่วมเพศ

      กรณีที่สวนปัสสาวะออกเป็นเวลา

      - ให้สวนปัสสาวะออกให้หมดก่อนที่จะมีเพศสัมพันธ์

     ก่อนและหลังการร่วมเพศ ควรทำความสะอาดร่างกาย เพื่อป้องกันการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ

     ในทำนองเดียวกัน อุจจาระอาจเล็ดออกมาโดยไม่รู้ตัว ดังนั้น เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์ที่ไม่พึงประสงค์นี้ ควรเพิ่มการสวนหรือล้วงในวันที่จะมีการร่วมเพศ หลีกเลี่ยงอาหารที่จะกระตุ้นให้อุจจาระออกง่าย และอาหารที่ทำให้เกิดการผายลม เช่น ถั่ว ผัก และผลไม้ที่มีกลิ่นแรง
   

การมีเพศสัมพันธ์เป็นเพียงกิจกรรมหนึ่งของมนุษย์

ชีวิตคู่จะราบรื่นเมือทั้งสองฝ่ายเข้าอกเข้าใจ

พร้อมมอบสัมผัสและความรักให้กันและกัน

***ความเห็นส่วนตัวจากผู้เขียน

         ผู้เขียนมีโอกาสได้พบปะพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน เกี่ยวกับ"เรื่องบนเตียง" สำหรับผู้บาดเจ็บไขสันหลัง สิ่งที่ผู้เขียนคิด คือ ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ชีวิตของแต่ละท่านกับเรื่องดังกล่าว สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ การทำใจ ยอมรับกับสภาพความเป็นจริง ไม่มีใครรู้ดีเท่ากับตัวเราเอง                              
  

         สำหรับผู้ชายหลายๆ ท่านยังสามารถกระตุ้นให้มันแข็งตัวได้ ถึงกระทั่งสอดใส่หลั่งน้ำอสุจิได้ ผู้บาดเจ็บไขสันหลังมีหลายช่วงอายุ วัยที่ผ่านมาของแต่ละคนสำหรับเรื่องดังกล่าวแตกต่างกัน น้องๆ บางคนประสบอุบัติตั้งแต่วัยเด็กซึ่งยังไม่เคยประกอบกิจดังกล่าวมาก่อน บางคนยังไม่เคยผ่านประสบการณ์ชีวิตคู่มาก่อน ความคิด ความอ่าน ย่อมแตกต่างกัน

         ส่วนใหญ่ ต้องไม่ลืมว่า ประสาทรับรู้ความรู้สึกของอวัยวะเพศเป็นประสาทส่วนสุดท้ายของไขสันหลัง ดังนั้นคงไม่มีผู้บาดเจ็บไขสันหลังท่านใด สามารถรับรู้ความรู้สึกได้เฉกเช่นคนปกตินอกจากหลอกตัวเอง ปัสสาวะยังไม่สามารถบังคับมันได้ นับประสาอะไรกับการร่วมเพศ ยัดสายยางเข้าไปสวนปัสสาวะ ยังไม่รู้สึกเจ็บหรือเสียวเลย แล้วจะมีความรู้สึกเหมือนคนปกติทั่วไปได้อย่างไร? 

         สำหรับผม ผมมองคู่รัก ทอม กับ ดี้ ทำไม? เค้ามีความสุขกันได้ ท่านไปหาคำตอบเอาเองนะครับ ที่สำคัญที่สุด คือ ความคิด อย่าหมกมุ่นกับมันจนทำให้เกิดความทุกข์ใจ มันเป็นเพียงองค์ประกอบหนึ่งของธรรมชาติมนุษย์เพียงเท่านั้น ทำเท่าที่เราสามารถทำได้ โชคดี และ ขอบคุณครับ

Read More

กล้ามเนื้อเกร็งกระตุก

      ไขสันหลังที่ได้รับบาดเจ็บ ไม่สามารถนำกระแสประสาทสั่งการ จากสมองมาถึงเซลล์ประสาทสั่งการ และไม่สามารถรับความรู้สึกจากส่วนต่างๆ ไปรายงานยังสมองได้ กล้ามเนื้อจึงมักเกร็งกระตุกเอง ควบคุมไม่ได้


   บางครั้ง แขน ขา เกร็งเหยียด บางครั้งเกร็งงอ ไม่แน่นอน กล้ามเนื้อและเอ็นจึงหดยึด ข้อเคลื่อนไหวได้น้อยลง และติดยึดในเวลาต่อมา อาการเกร็งอาจเกิดต่อเนื่อง ขัดขวางการทำงาน ทำให้นอนไม่หลับ บางครั้งมีการอาการเจ็บหรือปวดกล้ามเนื้อร่วมด้วย ถ้ากล้ามเนื้อบริเวณทรวงอกเกร็ง การหายใจจะลำบากและอึดอัด






  
                   สิ่งเร้าที่กระตุ้นการเกร็ง ได้แก่


      - การเปลี่ยนอิริยาบทหลังจากอยู่ท่าใดท่าหนึ่งนานๆ
      - ติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ทางเดินหายใจ
      - มีแผลกดทับ เล็บขบ
      - โรคกระเพาะ ท้องผูก ริดสีดวงทวาร
      - ระหว่างมีประจำเดือน

      นอกจากนี้ สิ่งเร้าภายนอก เช่น อากาศหนาวเย็น ก็เป็นสาเหตุุทำให้อาการเกร็งมากขึ้น บางครั้งการตั้งใจที่จะบังคับให้ร่างกายเคลื่อนไหว ก็ทำให้เกิดการเกร็งในส่วนนั้นและส่วนอื่น ๆ

      อนึ่ง แต่ละคนมีอาการเกร็งกระตุกมากน้อยต่างกัน เป็นที่น่าสังเกตุว่า ผู้ที่ยังมีความรู้สึกในส่วนที่อ่อนแรงหรือเป็นอัมพาต หรือ มีเพียงอาการอ่อนแรง มีอาการเกร็งเกิดขึ้นมากกว่าผู้ที่เป็น อัมพาต

                                 มียาที่ช่วยควบคุมหรือลดอาการเกร็งหรือไม่?                                                    

      ปัจจุบันมียาหลายขนานที่กินแล้วช่วยควบคุมอาการเกร็งกระตุกได้ แพทย์จะพิจารณาใช้ก็ต่อเมื่อการการเกร็งกระตุกนั้น ค่อนข้างรุนแรงและรบกวนการดำเนินชีวิตปรจำวัน

      ยาควบคุมอาการเกร็งกระตุกที่มีใช้บ้านเรา ได้แก่
      - ยาแวเลี่ยม (ชื่อสามัญ ไดอะซีแปม)
      - ยาเซอร์ดาลุด (ชื่อสามัญ ทิชานิดีน)
      - ยาไลโอลีซัล (ชื่อสามัญ บาโคลเฟน)

      บางครั้งต้องใช้ยาหลายขนานพร้อมกันเพื่อให้ได้ผลเต็มที่ แต่ถ้ากินยาเกินขนาด กล้ามเนื้อจะอ่อนแรงและรู้สึกอ่อนเปลี้ย ส่วนผลข้างเคียงของยา ได้แก่ ง่วงนอน กล้ามเนื้ออ่อนแรง ประสิทธิภาพการหายใจลดลง และอาจมีผลเสียต่อตับและไต ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเพือความปลอดภัย

      ส่วนยาทาภายนอก ที่ใช้ทาถูกนวดและให้ความร้อนนั้น มักช่วยทำให้อาการเกร็งกระตุกลดลงได้บ้าง เราสามารถหาซื้อยาทาภายนอกได้ตามร้านขายยาทั่วไป ควรระวัง เมื่อใช้ติดต่อกันนานๆ อาจทำให้ผิวหนังแห้ง และแตกเป็นแผลได้

      ข้อสำคัญ ต้องพิจารณาหาสาเหตุที่เร้า หรือกระตุ้นให้เกิดการเกร็งกระตุก และกำจัดสาเหตุเพื่อลดอาการเกร็ง เช่น

      - ปัสสาวะติดเชื้อ ก็ต้องกินยาปฏิชีวนะ ฆ่าเชื้อ
      - ท้องผูก ก็ต้องช่วยระบายอาจจาระออก
      - มีแผลติดเชื้อ ต้องรักษาแผบให้หาย เป็นต้น

                ควรปฏิบัติอย่างไร เพื่อควบคุมอาการเกร็งกระตุกให้ได้ผลมากขึ้น?                  


      อาการเกร็งกระตุกของกล้ามเนื้อ ซึ่งสมองไม่สามารถควบคุมได้ แต่เราสามารถควบคุมได้ โดยอาศัยวิธีและหลักการกายภาพบำบัด ดังนี้

     * ใช้ความร้อนหรือความเย็น ประคบ ที่กล้ามเนื้อ

      - ถุ้าความรู้สึกที่ผิดหนังผิดปกติ ต้องหลีกเลี่ยงการใช้ความร้อนประคบ และใช้ความเย็นประคบหรือใช้ยาทาที่ทำให้รู้สึกร้อนที่ผิวหนังแทน ทั้งนี้เพื่อความปลอดภัยและป้องกันผิวหนังพองไหม้ การประคบแต่ละครั้งกินเวลาประมาณ 20-30 นาที และทุกๆ 5 นาที ควรสำรวจดูผิวหนัง อย่าปล่อยให้ผิวหนังพองไหม้

    *  ยืดเอ็นและกล้ามเนื้อ

      - ทำช้าๆ ค่อยๆ ยืด และคงไว้เมื่อถึงจุดที่ตึงประมาณ 10-30 วินาที ทำบ่อยๆ คราวละ 5-10 ครั้ง วันละ 3-4 รอบ
      - เราสามารถยืดกล้ามเนื้อได้ด้วยตนเองหรือให้ผู้ดูแลช่วย
      - กล้ามเนื้อและเอ็นที่ควรยืด ได้แก่ กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง กล้ามเนื้อต้นขาด้านใน กล้ามเนื้อน่องและเอ็นร้อยหวาย

   *  ใช้ประกับหรืออุปกรณ์ดาม หรือจัดท่านอนท่านั่งให้เหมาะสม

      - เพื่อให้กล้ามเนื้อและข้ออยู่ในท่ายืด ป้องกันการหดยึด
      - เมื่อใช้ประกับหรืออุปกรณ์ดาม ต้องระวังการกดที่ผิวหนังและทำให้เกิดแผลกดทับ ดังนั้น ควรเริ่มใช้จากระยะเวลาสั้นๆ 10-20 วินาที เมื่อผิวหนังทนได้จึงเพิ่มระยะเวลาใช้ให้นานขึ้น

   *  การยืนลงน้ำหนักที่ขาทั้ง 2 ข้าง ช่วยลดอาการเกร็งได้บ้าง

      - ถ้ากล้ามเนื้อขาเป็นอัมพาตหรืออ่อนแรง ต้องใช้ประกับช่วยเพื่อให้ขาเหยียดตรง และป้องกันการเกร็งงอที่ข้อเข่า

    *  หลีกเลี่ยงการออกกำลังต้านน้ำหนักหรือแรงต้านมากๆ เพราะมักกระตุ้นให้เกร็งมากขึ้น

    *  ทำจิตใจให้ผ่อนคลอย ไม่เครียด และรู้จักควบคุมอารมณ์ตนเอง

                                     ยังมีวิธีการอื่นใดที่ช่วยลดอาการเกร็งได้อีก ?                                             

      - การฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อที่เกร็ง ที่เส้นประสาท หรือเข้าในเยื่อหุ้มไขสันหลัง ทำให้กล้ามเนื้อคลายตัวได้ชั่วคราว
      - การผ่าตัดยึดเอ็นกล้ามเนื้อที่เกร็งช่วยลดการเกร็งและแก้ปัญหาข้อยึดติด หลังผ่าตัดต้องเข้าเฝือกหรือใส่ประกับเพือไม่ให้เกิดการหดยึดซ้ำ
      - การตัดเส้นประสาทก็เป็นอีกหนทางที่ช่วยลดหรือระงับการเกร็งได้ ทำให้เกิดอาการอ่อนแรงหรืออัมพาตของกล้ามเนื้อและหมดความรู้สึกที่ผิวหนังอย่างถาวร

      ดังนั้น ควรคำนึงถึงผลดีและผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ ก่อนตัดสินใจ ใช้วิธีใดวิธีหนึ่งที่กล่าวมานี้




                                       มีสาเหตุอื่นอะไรบ้าง ที่ทำให้ข้อติด ?                                                                                      

      ถ้าไม่บริหารข้ออย่างสม่ำเสมอ กล้ามเนื้อเกร็งและเอ็นจะหดยึด เป็นเหตุให้ข้อติด ตำแหน่งที่เกิดบ่อยได้แก่

      - กล้ามเนื้อน่องและเอ็นร้อยหลายหดยึด ปลายเท้าจิกงุ้มลง
      - กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลังหดยึด ข้อเข่าติดในท่างอ
      - กล้ามเนื้อต้นขาด้านในหดยึด กางต้นขาได้ยากลำบาก
      - กล้ามเนื้อที่ช่วยเหยียดนิ้วหดยึด นิ้วมือเหยียดตรง กำมือไม่ได้
      - กล้ามเนื้อข้อมือหดยึด ข้อมืองอพับ ติดแข็ง กระดกไม่ได้
      - กล้ามเนื้อต้นแขนด้านหน้าหดยึด ข้อศอกติดในท่างอ

                                สาเหตุที่เร่งให้ข้อติดยึดง่ายและเร็วขึ้น ได้แก่                                                     
      - ในขณะนอนหรือนั่ง ข้ออยู่ในท่าที่ทำให้กล้ามเนื้อและเอ็นหดยึด เช่น แขนอยู่แนบลำตัวทำให้ไหล่ติด ข้อศอกอยู่ในท่างอทำให้เหยียดข้อศอกได้ไม่ตรง นิ้วมืออยู่ในท่าเหยียดทำให้กำมือไม่ได้ นั่งนานทำให้ข้อเข่าและตะโพกงอติด ปล่อยให้ปลายเท้าตกทำให้ข้อเท้าติด กระดกไม่ขึ้น เป็นต้น
      - การบวน เช่น ข้อ มือบวมทำให้ข้อนิ้วติด
      - กล้ามเนื้อเอ็นฉีกขาด ทำให้เกิดพังผืดที่หดยึดรอบๆ ข้อ
      - บางครั้งมีแคลเซียมแทรกในเนื้อเยื่อรอบๆ ข้อ ทำให้ข้อยึดติดแข็งมักเกิดที่บริเวณข้อตะโพก ข้อเข่า ข้อไหล่ เป็นต้น
      - มีแผลกดทับ

หลีกเลี่ยงสาเหตุ ป้องกันภาวะแทรกซ้อน

บริหารข้อ ยืดเอ็นและกล้ามเนื้อเป็นประจำ

ช่วยลดเกร็งและป้องกันข้อติดยึด

Read More

Wheelchair

       ผู้บาดเจ็บไขสันหลัง เมื่อร่างกายบกพร่อง ขาอ่อนแรงหรือเป็นอัมพาต การเคลื่อนย้ายตัวหรือเคลื่อนที่เป็นไปด้วยความยากลำบาก ถ้าแขนและมือยังพอมีแรงมีกำลัง ควรใช้แขนและมือเพื่อชดเชยสิ่งที่ขาดหายไป เพิ่มความสามารถให้ตนเอง ด้วยการฝึก และรู้จักใช้เครื่องทุ่นแรง ได้แก่ ไม้ค้ำยัน ประกับขา และ วีลแชร์

   

            Wheelchair มี ส่วนประกอบหลักๆ ดังนี้                                                

      - โครงโลหะ/อลูมิเนียม/อัลลอยด์ ที่มีลักษณะคล้ายเก้าอี้ มีทั้งแบบพับได้และพับไม่ได้
      - ส่วนบนสุดของโครงโค้งเป็นด้ามจับ2ข้าง เพื่อให้ผู้อื่นจับเข็น
      - พนักพิงและที่รองนั่ง มักทำด้วยผ้าใบหรือหนังเทียม บางคันเป็นโลหะ (สำหรับอาบน้ำ)
      - ที่รองรับแขน อยู่ 2 ข้างลำตัว อาจติดตายตัว พับ หรือ ถอดออกได้
      - ล้อใหญ่ 1 คู่ อยู่ด้านหลัง ซึ่งยึดติดกับเพลาหรือแกน มีวงล้อสำหรับมือจับประกบอยู่
      - ล้อเล็ก 1 คู่ อยู่ด้านหน้า หมุนได้รอบตัว
      - เบรก สำหรับยึดล้อไม่ให้เคลื่อนเวลาหยุดนิ่ง
      - ที่รองรับเท้าที่ทำด้วยโลหะ หรือ อลูมิเนียม หรือ พลาสติคแข็ง

                                       เมื่อไรจึงจำเป็นต้องใช้ Wheelchair                                            

      เมื่อสภาพร่างกายไม่เอื้ออำนวยให้เดินได้ เราก็ต้องยอมรับว่า รถเข็นนั่ง มีความจำเป็นต่อชีวิต เป็นปัจจัยที่5 ที่จะช่วยทำให้เราไปไหน-มาไหน ได้เยี่ยงคนอื่น บางคนพอมีกำลังขา ก็อาจเดินได้โดยการใช้ประกับขาและไม้ค้ำยัน บางคนเลือกเดินเพียงระยะสั้นๆ และใช้รถเข็นนั่งเมื่อต้องไปไหนไกลๆ เพื่อช่วยทุ่นแรง ทั้งนี้ เราสามารถเลือกรถเข็นนั่งได้ตามความเหมาะสม โดยมีแพทย์ นักกายภาพบำบัด และนักกิจกรรมบำบัด เป็นผู้ช่วยให้คำแนะนำ

                                 Wheelchair ที่หมาะสม มีลักษณะอย่างไร?                                            

      - มีขนาดพอดีตัวผู้ใช้ เช่น ไม่ใหญ่ ไม่เล็กเกินไป มีช่องว่างข้างตัวประมาณข้างละ 1 นิ้ว ระดับที่รองนั่งไม่สูงหรือต่ำเกินไป เมื่อทิ้งแขนลงข้างตัว งอศอกประมาณ 30-45 องศาแล้ว มือวางอยู่ที่จุดสูงสุดของล้อ
      - มีน้ำหนักเบา มีความคล่องตัวเวลาใช้
      - มีความมั่นคง ไม่ล้มหรือหงายหลังง่าย มีตัวยันกันหงายหลัง
      - คงทน ไม่ชำรุดง่าย สามารถซ่อมหรือหาอะไหล่ได้ง่าย
      - ราคาไม่แพง
      - ปรับได้ตามความเหมาะสม  เช่น พนักพิงปรับเอียงได้ , ปรับที่นั่งให้เอียงได้ , พับหรือถอดที่รองแขนออกได้ , ปรับระดับที่รองเท้าได้ , เปลี่ยนตำแหน่งดุมล้อหลังได้ , พับได้ , ถอดล้อได้

                             Wheelchair ชนิดใด แบบไหน จึงจะเหมาะสม                                                  

      การเลือกรถเข็นนั่งให้เหมาะสมคงต้องดูว่า เรามีกำลังกล้ามเนื้อแขนและมือ มากน้อยขนาดไหนที่จะหมุนล้อรถเข็นให้เคลื่อนที่ได้ การทรงตัวเป็นเช่นไร จะนำไปใช้งานประเภทใด อีกทั้งดูที่กำลังทรัพย์ที่มีอยู่ด้วย


แขน และ มือ มีแรงปกติ แต่ ขา อ่อนแรง

 


  สามารถใช้รถเข็นแบบธรรมดา ที่ไม่ต้องดัดแปลง ถ้าการทรงตัวมั่นคงดี ก็สามารถเลือกรถเข็นขนาดพอเหมาะกับตัวที่มีพนักพิงต่ำและไม่ต้องมีที่เท้าแขนหรือรองรับแขน
 





แขนปกติ แต่ มือ และ ขา อ่อนแรง และลำตัวไม่แข็งแรง

 



  ควรเลือกรถเข็นที่มีน้ำหนักเบา มีพนักพิงสูง ที่เท้าแขนสามารถถอดออกหรือพับได้ เพื่อสะดวกในการเคลื่อนย้ายตัว บางครั้งจำเป็นต้องติดปุ่ม/ปมที่วงล้อและสวมถุงมือ เพื่อช่วยให้หมุนล้อได้ง่ายขึ้น





แขน มือ ลำตัว อ่อนแรง แต่ ขา พอมีกำลัง

 

   สามารถใช้รถเข็นชนิดธรรมดาได้โดยไม่ใช้มือหมุนล้อ แต่ใช้ขาและเท้าช่วยผลักให้รถเข็นเคลื่อนที่ไปในทิศทางที่ต้องการ
      บางคนอาจเดินเกาะและดันรถเข็น โดยอาศัยรถเข็นช่วยพยุงลำตัวเวลาเดิน ทำให้มั่นคง อีกทั้งสามารถลงนั่งบนรถเข็นเมื่อต้องการพัก








แขน มือ ลำตัวและขา อ่อนแรง ไม่มีกำลัง

 


ต้องใช้รถเข็นที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้า ปัจจุบันมีจำหน่ายในประเทศ ส่วนใหญ่เป็นสินค้านำเข้า จึงมีราคาแพง ถ้ามีผู้ดูแลช่วยเข็นรถให้ ก็สามารถใช้รถเข็นแบบธรรมดาได้






ในกรณีที่มีอาการหน้ามืดง่ายในขณะนั่ง

    ใช้รถเข็นที่ปรับพนักพิงเอียงลง ปรับที่รองรับขาหรือเท้าให้สูงขึ้นได้ ถ้าใช้รถเข็นแบบธรรมดา ผู้ดูแลสามารถเหยียบก้านเหล็กด้านหลังที่อยู่ข้างๆ ล้อ พร้อมกดก้านจับที่ด้านหลังพนักพิงลง รถเข็นจะหงายหลังทำให้เลือดไหลเวียนกลับสู่หัวใจและไปเลี้ยงสมองได้ดีขึ้น อาการก็ทุเลา









         นั่ง Wheelchair อย่างไร ไม่ให้เกิดแผลกดทับ
                                                 
      - ไม่นั่งติดต่อกันนานเป็นชั่วโมง โดยไม่ขยับตัว

      - ยกตัวให้ก้นลอยขึ้นจากที่นั่งชั่วคราว ครั้งละ 30 วินาที ทุกๆ ครึ่งชั่วโมง              

      - พยายามนั่งให้หลังตรง พิงพนัก และเข่าอยู่ระดับเดียวกับตะโพก ไม่นั่งไขว่ห้าง

      - เวลาย้ายตัวจากรถุเข็น ควรยกให้ตัวลอยขึ้น ไม่ให้ถูไถกับที่รองนั่งหรือเตียง

      - ใช้เบาะรองนั่งเพื่อลดและกระจายแรงกดจากน้ำหนักตัว

             อนึ่ง ทุกวันเมื่อลงจากรถเข็นแล้ว ควรสำรวจผิวหนังบริเวณก้นและตะโพก ด้วยการส่งกระจกดูว่ามีแผลถลอกหรือรอยกดแดงช้ำ หรือไม่? และใช้มือคลำ สำรวจว่ามีก้อนแข็งๆ หรือนิ่มๆ ใต้ผิวหนัง หรือไม่? ถ้ามี ก็บ่งชี้ว่ามีแผลกดทับเกิดขึ้นแล้ว

                                     เบาะรองนั่งมีกี่แบบ จะเลือกชนิดไหนดี?                                                    

เบาะฟองน้ำ

1. เบาะฟองน้ำ ที่ใช้ทำเบาะนั่งรถยนต์หรือโซฟา

      - มีความหนาประมาณ 3-4 นิ้ว
      - เป็นฟองน้ำอัดหรือฟองน้ำที่มีความหนาแน่นปานกลาง
      - ราคาประมาณ 300-500 บาท
      - มีอายุการใช้งานประมาณ 6 เดือน สามารถลดแรงกดได้พอใช้

เบาะเจล

   
        2. เบาะเจล

      - เป็นเบาะชนิดพิเศษ ทำจากต่างประเทศ
      - สามารถลดแรงกดได้ดี
      - ข้อเสีย คือ มีน้ำหนักมาก ราคาแพง

เบาะลม

     3. เบาะลม โรโฮ ( ROHO )

   - เป็นเบาะที่มีประสิทธิภาพ ดีที่สุด
   - น้ำหนักเบา ระบายความอับชื้นได้ดี
   - ข้อเสีย คือ ราคาแพงมาก และอาจเสียสมดุลในการทรงตัวง่าย



        

          เบาะรองนั่งทุกชนิด ควรมีปลอกผ้าหุ้ม ที่ทำด้วยผ้ายืดที่ซับเหงื่อและแห้งง่าย ไม่มีตะเข็บที่ด้านบนเพราะแนวตะเข็บเป็นต้นเหตุของแผลกดทับได้  ควรหลีกเลี่ยงปลอกที่ทำจากหนังเทียมเพราะทำให้เกิดความอับชื้น ผิวหนังจะเป็นผื่น เปื่อย และอาจเป็นแผล ควรทำความสะอาดเบาะรองนั่งและซักปลอกที่หุ้มเป็นประจำ หรือทุกครั้งที่มีการเลอะเปื้อน ทั้งนี้ เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่ผิวหนังและระบบทางเดินปัสสาวะ

                                      อุปกรณ์อื่นๆ ที่จำเป็นเมื่อใช้ Wheelchair                                                            

      - สายคาดขนาดใหญ่และยาว ใช้พันรอบตัว กันการเสียหลักแล้วหล่นออกจากรถเข็น ในกรณีที่การทรงตัวไม่ดี
      - สายคาดขนาดเล็ก ใช้พันรอบขาหรือรองรับขา กนไม่ให้เท้าหล่นออกจากที่รองรับเท้า
      - ปุ่มเหล็ก หรือ ปมยางติดที่วงล้อ เพื่อช่วยให้หมุนล้อได้ถนัดขึ้น
      - ถุงมือ ไว้สวมใส่เพื่อให้หมุนล้อได้ดีขึ้น อีกทั้งป้องกันบาดเจ็บ เวลาหมุนล้อ
      - ปลอกผ้าหนาๆ ส่วมที่ข้อศอก ป้องกันแผลกดทับ
      - ถุงใส่ของ ห้อยไว้ด้านหลังพนักพิง
      - ที่ยึดจับไม้ค้ำยัน
      - ไม้กระดานเล็ก สำหรับรองรับและช่วยในการย้ายตัว
      - น้ำมันหล่อลื่น สำหรับหยอดส่วนต่างๆ ของรถเข็น
      - ที่สูบลม

                                 ข้อพึงปฏิบัติเมื่อใช้รถเข็น มีอะไรบ้าง?                                                          

      - หมั่นทำความสะอาดเบาะรองนั่งและปลอกหุ้ม
      - ถ้าการทรงตัวไม่ดี ควรใช้สายคาดลำตัว
      - ถ้าขาทั้งสองข้างชนกัน เกร็งหนีบ ควรใช้แถบผ้าพันรั้งขาให้กางออก หรือใช้หมอนกั้นไว้
      - หลีกเลี่ยงการนั่งยกเข่าสูงกว่าตะโพก หรือ นั่งไข่วห้าง
      - สวมถุงเท้า รองเท้า ทุกครั้งเมื่อนั่งรถเข็นออกไปนอกบ้าน
      - วางเท้าบนที่รองเท้า ไม่ให้หล่นลงมาลากกับพื้น
      - ถ้าเท้าบวน ควรยกเท้าขึ้นมาพาดบนเก้าอี้หรือเตียงเป็นครั้งคราว
      - ถ้ากล้ามเนื้อแขนและลำตัวไม่แข็งแรง ควรใช้ไม้แผ่นรองช่วยในการย้ายตัว
      - ล็อคล้อรถเข็น ก่อนย้ายตัวขึ้น-ลง
      - ทำความสะอาดล้อทุก 1-2 สัปดาห์ เป็นอย่างน้อย
      - หยอดน้ำมันหล่อลื่นตามข้อต่อ ทุก 1-2 เดือน
      - ไม่นั่งอาบน้ำบนรถเข็นที่ไม่กันสนิม
      - สูบลมยางเป็นประจำ อย่าปล่อยให้ยางแบน
      - ถ้ามีอาการ ตาลาย จะเป็น ลม ต้องบอกให้คนข้างเคียง ช่วยกระดกล้อหน้าให้รถเข็นหงายหลัง เพื่อให้ศรีษะต่อและปลายเท้าชี้ขึ้น เมื่ออาการดีขึ้นจึงปล่อยรถเข็นลงสู่ปกติ

รถเข็นเป็นสัญญลักษณ์ของคนพิการ

แต่...รถเข็นช่วยให้ร่างกายที่บกพร่องกลับมามีประสิทธิภาพ

และกลับคืนสู่สังคมได้อีกครั้ง

      ***บันทึกจากผู้เขียน

         Wheelchairs คือ อุปกรณ์จำเป็นสำหรับ คนพิการ ที่ขาใช้งานไม่ได้ มีมากมายหลายเกรด คุณภาพแตกต่าง ตามราคาที่จำหน่ายทั่วๆ ไป คงไม่แตกต่างกับรถยนต์ ท่านไหนมีสตางค์มากหน่อย ก็สามารถซื้อรถเบ็นซ์ขับได้ ทั้งนี้ ทั้งนั้น สำหรับคนพิการที่ฐานะยากจน หน่วยงานต่างๆ ของรัฐ มีวีลแชร์ให้ท่านใช้ฟรีๆ แน่นอน 

         
          3-4 ปี ที่ผ่านมา  คนพิการที่เกิดความพิการจากการประสบอุบัติทางการจราจร กรมขนส่งทางบกแจกวีลแชร์คุณภาพดี เกรด A ให้กับคนพิการดังกล่าวทุกๆ คน

Read More